แมลงศัตรูอ้อยและการป้องกันกำจัด

แมลงศัตรูอ้อยที่สำคัญ แบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม

1. กลุ่มที่เจาะลำต้น
   • หนอนกอลายจุดเล็ก - Chilo infuscatellus Snellen
     ระยะไข่ 3 - 6 วัน
     ระยะหนอน 30 - 35 วัน
     ระยะดักแด้ 5 - 8 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย 10 - 12 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • แตนเบียนไข่ (Trichogramma chilonis Ishii Telenomus beneficiens Zehntner)
     • แตนเบียนหนอน(Cotesia sp., Bracon chinensis Szepligeti)
     • ด้วงคล้ายมด (Anthicus ruficollis Saunder, Formicomus braminus braminus La Ferti - Senectere)
     • มวนพิฆาต (Eocanthecona furcellata Wolff)
     • มวนเพชฌฆาต (Sycanus collaris Fabricius)
     • แมลงหางหนีบ (Proreus simulans Stallen)

     การป้องกันกำจัด

     1. ปลูกอ้อยพันธุ์ต้านทาน
        เอฟ 156
     2. คลุมดินด้วยใบอ้อยหรือกากอ้อยหลังเก็บเกี่ยว
     3. ใช้สารฆ่าแมลง
        deltamethrin (Decis 3% EC) อัตรา 10 มล./น้ำ 20 ลิตร
        cypermethrin (Ripcord 15% EC) อัตรา 15 มล./น้ำ 20 ลิตร
     4. ในเขตชลประทานหรือในฤดูฝน ใช้สารฆ่าแมลง carbofuran (Furadan 3% G) อัตรา 6 - 10 กก./ไร่
   • หนอนกอสีขาว - Scripophaga excerptalis (Walker)
     ระยะไข่ 4 - 6 วัน
     ระยะหนอน 35 - 40 วัน
     ระยะดักแด้ 8 - 10 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย 6 - 10 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • แตนเบียนไข่ (Trichogramma chilonis Ishii Telenomus beneficiens Zehntner)
     • แตนเบียนหนอน(Cotesia sp.)

     การป้องกันกำัจัด

     1. ใช้สารฆ่าแมลง
     deltamethrin (Decis 3% EC) อัตรา 10 มล./น้ำ 20 ลิตร
     cypermethrin (Ripcord 15% EC) อัตรา 15 มล./น้ำ 20 ลิตร
     2. ในเขตชลประทาน หรือในฤดูฝน ใช้สารฆ่าแมลง carbofuran (Furadan 3% G) อัตรา 6 - 10 กก./ไร่
   • หนอนกอสีชมพู - Sesamia inferens (Walker)
     ระยะไข่ 6 - 7 วัน
     ระยะหนอน 30 - 50 วัน
     ระยะดักแด้ 10 - 12 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย 7 - 11 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • แตนเบียนไข่ (Trichogramma sp.,Telenomus sp.,Tetrastichus sp.)
     • แตนเบียนหนอน (Cotesia sp., Bracon chinensis Szepligeti)

     การป้องกันกำจัด

     1. ใช้สารฆ่าแมลง deltamethrin (Decis 3% EC) อัตรา 10 มล./น้ำ 20 ลิตร
        cypermethrin (Ripcord 15% EC) อัตรา 15 มล./น้ำ 20 ลิตร
     2. ในเขตชลประทานหรือในฤดูฝน ใช้สารฆ่าแมลง carbofuran (Furadan 3% G) อัตรา 6-10 กก./ไร่
   • หนอนกอลายใหญ่ - Chilo sacchariphagus (Bojer)
     ระยะไข่ 3 - 6 วัน
     ระยะหนอน 30 - 40 วัน
     ระยะดักแด้ 9 - 15 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย 9 - 15 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • แตนเบียนไข่ (Trichogramma sp., Telenomus sp., Tetrastichus sp.)
     • แตนเบียนหนอน (Cotesia sp., Bracon chinensis Szepligeti)

     การป้องกันกำจัด

     1. ตัดอ้อยที่ถูกทำลายและทำลายหนอนที่อยู่ในลำอ้อย
     2. ฉีดน้ำเข้าไปในแปลง หรือ ใช้สารฆ่าแมลง cypermethrin (Ripcord 15% EC) อัตรา 10 มล./น้ำ 20 ลิตร
   • หนอนกอลายจุดใหญ่ - Chilo tumidicostalis (Hampson)
     ระยะไข่ 9 วัน
     ระยะหนอน 25 - 30 วัน
     ระยะดักแด้ 7 - 10 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย 3 - 5 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • แตนเบียนไข่ (Trichogramma sp., Telenomus sp.)
     • แตนเบียนหนอน (Cotesia sp.)
     • ด้วงคล้ายหนอน(Anthicus ruficollis Saunder, Formicomus braminus braminusLa Ferti-Senectere)
     • มวนพิฆาต (Eocanthecona furcellata Wolff)
     • แมลงหางหนีบ (Proreus simulans Stallen)

     การป้องกันกำจัด

     1. ระยะตัดอ้อยเข้าโรงงาน
        ถ้าสำรวจพบการทำลายลำมากกว่า 10% ใช้สารฆ่าแมลง deltamethrin (Decis 3% EC) อัตรา 20 มล./น้ำ 20 ลิตร
        
        • deltamethrin (Decis 25% TB) อัตรา 2 เม็ดต่อน้ำ 20 ลิตร
        • beta - cyfluthrin/chlorpyrifos (Bulldock Star 1.25%/25% EC) อัตรา 20 มล./น้ำ 20 ลิตร
        ถ้าสำรวจพบการทำลายลำน้อยกว่า 10% ปล่อยแตนเบียนหนอน อัตรา 100-500 ตัว/ไร่
     2. ระยะอ้อยแตกกอ
        ถ้าสำรวจพบการทำลายหน่อมากกว่า 10% ใช้สารฆ่าแมลง
        deltamethrin (Decis 3% EC) อัตรา 10 มล./น้ำ 20 ลิตร
        cypermethrin (Ripcord 15% EC) อัตรา 15 มล./น้ำ 20 ลิตร
        ถ้าสำรวจพบการทำลายหน่อน้อยกว่า 10%
        ปล่อยแตนเบียนไข่ อัตรา 12,000 - 20,000 ตัว/ไร่, แตนเบียนหนอน อัตรา 500 ตัว/ไร่
     3. ระยะอ้อยเป็นลำ
        
        1. ตัดอ้อยที่ถูกทำลายหรือนำตัวหนอนมาประกอบเป็นอาหาร ทอด น้ำยาขนมจีน ข้าวเกรียบ ทอดมัน
        2. ถ้าสำรวจพบการทำลายลำน้อยกว่า 20%
           ตัดอ้อยที่ถูกทำลายและทำลายหนอน ที่อยู่ในลำอ้อย
           ปล่อยแตนเบียนหนอนอัตรา 100 - 500 ตัว/ไร่
        3. ถ้าพบตัวเต็มวัยประมาณ 50%
           ใช้สารฆ่าแมลง deltamethrin (Decis 3% EC) อัตรา 10 มล./น้ำ 20 ลิตร
           cypermethrin (Ripcord 15% EC) อัตรา 25 มล./น้ำ 20 ลิตร
           ปล่อยแตนเบียนไข่ อัตรา 12,000 - 20,000 ตัว/ไร่
        4. ถ้าพบกลุ่มไข่ 0.5 - 1 กลุ่ม/ต้น
           
           • ใช้ปิโตรเลียม สเปรย์ ออยล์ อัตรา 100 มล./น้ำ 20 ลิตร
           • ปล่อยแตนเบียนไข่ อัตรา 12,000 - 20,000 ตัว/ไร่
2. กลุ่มที่ดูดน้ำเลี้ยง
   • แมลงหวี่ขาวอ้อย - Aleurolobus barodensis Maskell
     ระยะไข่ 8 - 10 วัน
     ระยะตัวอ่อน 10 - 12 วัน
     ระยะดักแด้ 9 - 10 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย 1 - 2 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • แตนเบียนตัวอ่อน-ดักแด้ (Encarsia ochai Viggiani, Azotus sp.)
     • ด้วงเต่า (Catana parsetosa Sicard, Chilocorus nigritus Fabricius, Menochilus sexmaculatus Fabricius)

     การป้องกันกำจัด

     1. กำจัดวัชพืชในไร่อ้อย
     2. ใช้สารฆ่าแมลง formothion (Anthio - 33 33% EC) อัตรา 30 มล./น้ำ 20 ลิตร, carbosulfan (Posse 20% EC) อัตรา 50 มล./น้ำ 20 ลิตร ใช้สารฆ่าแมลงเมื่อ
        • พบแตนเบียนเข้าทำลายดักแด้ต่ำกว่า 30% และใบอ้อยเริ่มมีสีเหลือง
        • พบใบอ้อยมีสีเหลือง 2.5 - 23%
     3. ปลูกอ้อยพันธุ์ต้านทาน ในพื้นที่ลุ่ม พินดา, คิว 83
        ในพื้นที่ดอน แรกน่า
   • เพลี้ยหอยอ้อย - Aulacaspis tegalensis (Zehntner)
     ระยะไข่ 7 - 10 วัน
     ระยะตัวอ่อน 23 - 30 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย เพศเมีย 7 - 12 วัน
     เพศผู้ 48 ชั่วโมง

     ศัตรูธรรมชาติ

     • แตนเบียนตัวอ่อน (Adelencyrtus miyarai Tachikawa)
     • ด้วงเต่า (Chilocorus circumdatus Gyllenhal, Cybocephalus binotatus Growelle, Chilocorus nigritus Fabricius)
     • แมลงหางหนีบ (Proreus sp., Cranopygia sp.)

     การป้องกันกำจัด

     1. ปลูกอ้อยพันธุ์ต้านทาน แรกน่า, พินดา, คิว 83
     2. ลอกใบอ้อย 2 ครั้ง เมื่ออ้อยอายุ 6-7 เดือน และ 8-9 เดือน
     3. ตัดอ้อยชิดผิวดินกำจัดพืชอาศัย โสมง
     4. ใช้ท่อนพันธุ์ที่ไม่มีเพลี้ยหอยอ้อย
        การกำจัดเพลี้ยหอยอ้อยที่ติดมากับท่อนพันธุ์
        จุ่มท่อนพันธุ์ในสารฆ่าแมลง malathion (Malafez 57% EC) อัตรา 30 - 40 มล./น้ำ 20 ลิตร
        แช่ท่อนพันธุ์ในน้ำร้อน อุณหภูมิ 50 องศา เป็นเวลา 30 นาที
   • เพลี้ยแป้งสีชมพู - Saccharicoccus sacchari (Cockerell)
     ระยะตัวเต็มวัย 40 - 50 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • แตนเบียนตัวอ่อน (encyrtid)
     • ด้วงเต่า

     การป้องกันกำจัด

     1. ปลูกอ้อยพันธุ์ที่กาบใบหลุดง่าย แรกน่า, พินดา, เอฟ 156
     2. แช่ท่อนพันธุ์ในน้ำเป็นเวลา 72 ชั่วโมง
     3. ใช้สารฆ่าแมลง malathion (Malafez 57% EC) อัตรา 30 - 40 มล./น้ำ 20 ลิตร
     malathion (Malathion 83% EC) อัตรา 15 มล./น้ำ 20 ลิตร
   
   
   • เพลี้ยอ่อนสำลี - Ceratovacuna lanigera Zehntner
     ระยะตัวอ่อน 10 - 15 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย ไม่มีปีก 30 - 35 วัน
     มีปีก 7 - 10 วัน

     การป้องกันกำจัด

     ใช้สารฆ่าแมลง carbaryl (Sevin 85% WP) อัตรา 10 กรัม/น้ำ 20 ลิตร
     malathion (Malathion 83% EC) อัตรา 10 มล./น้ำ 20 ลิตร
   • เพลี้ยกระโดดดำ - Callitettix versicolor Fabricius
     ระยะไข่ 17 - 18 วัน
     ระยะตัวอ่อน 50 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย 30 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • แมงมุม
     • มวนเพชฌฆาต (Sycanus collaris Fabricius)
     • ไร (Leptus sp.)
     • เชื้อรา (Entomophthora grylli Fresenius)

     การป้องกันกำจัด

     • กำจัดวัชพืช หญ้ากำมะหยี่
     • พ่นสารฆ่าแมลงบนต้นหรือใบวัชพืช เมื่อพบฟองน้ำลาย carbaryl (Sevin 85% WP) อัตรา 30 กรัม/น้ำ 20 ลิตร, carbosulfan (Posse 20% EC) อัตรา 30 มล./น้ำ 20 ลิตร
   
   
   • เพลี้ยกระโดดอ้อย - Eoeurysa flavocapitata Muir
     ระยะตัวเต็มวัย 30 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • ด้วงเต่า
     • แมลงหางหนีบ

     การป้องกันกำจัด

     1. พ่นสารฆ่าแมลงบนใบอ้อย
     carbosulfan (Posse 20% EC) อัตรา 20 มล./น้ำ 20 ลิตร
     fenobucarb (Bassa 50% EC) อัตรา 30 มล. / น้ำ 20 ลิตร
   
   
   • มวนอ้อย - Phaenacantha saccharicida Karsch
     ระยะไข่ 7 - 12 วัน
     ระยะตัวอ่อน 30 - 45 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย 30 - 60 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     แตนเบียนไข่ (encyrtid)

     การป้องกันกำัจัด

     พ่นสารฆ่าแมลงบนใบอ้อย carbaryl (Sevin 85% WP) อัตรา 20 กรัม/น้ำ 20 ลิตร
3. กลุ่มที่อยู่ในดิน
   • ด้วงหนวดยาวอ้อย - Dorysthenes (Lophosternus) buqueti Guerin
     ระยะไข่ 11 - 27 วัน
     ระยะหนอน 365 - 617 วัน
     ระยะดักแด้ 7 -18 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย 6 - 20 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • เชื้อรา (Metarrhizium sp.)
     • ไร (Caloglyphus sp.)
     • ไส้เดือนฝอย

     การป้องกันกำจัด

     1. เก็บหนอนมาประกอบเป็นอาหาร
     2. ปลูกพืชหมุนเวียน เช่น มันสำปะหลัง
     3. หลังวางท่อนพันธุ์
        โรยสารฆ่าแมลง fenobucarb (Thiocarb 4.5% G) อัตรา 5 กก./ไร่
        พ่นสารฆ่าแมลง fipronil (Ascend 5% SC) อัตรา 80 มล./น้ำ 20 ลิตร
     4. ขุดหลุมดักตัวเต็มวัยในเวลากลางคืน และนำมาประกอบเป็นอาหาร
   • แมลงนูนหลวง - Lepidiota stigma Fabricius
     ระยะไข่ 15 - 28 วัน
     ระยะหนอน 8 - 9 วัน
     ระยะดักแด้ 2 เดือน
     ระยะตัวเต็มวัย 30 - 40 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • เชื้อรา
     • นก

     การป้องกันกำจัด

     1. จับตัวเต็มวัยมาประกอบเป็นอาหาร
     2. ไถพรวนดินเพื่อทำลายไข่และตัวหนอน
     3. พ่นสารฆ่าแมลง fipronil (Ascend 5% SC) อัตรา 80 -250 มล./น้ำ 20 ลิตร
   • ปลวก - Odontotermes takensis Ahmad

     ศัตรูธรรมชาติ

     • เชื้อรา (Metarrhizium sp.)
     • มด

     การป้องกันกำจัด

     1. ชนิดรังปลวกใต้ดิน
        • ไถพรวนดิน
        • พ่นสารฆ่าแมลง fipronil (Ascend 5% SC) อัตรา 80 มล./น้ำ 20 ลิตร บนท่อนพันธุ์ก่อนปลูก
        • คลุมดินด้วยใบอ้อย
     2. ชนิดจอมปลวก
        • เทสารฆ่าแมลง fipronil (Ascend 5% SC) อัตรา 80 มล./น้ำ 20 ลิตร จำนวน 3-5 ลิตร ลงไปตามรูที่เจาะตรงกลางจอมปลวก
   • ด้วงขี้ควาย - Aphodius sp.

     การป้องกันกำจัด

     1. ใช้แสงไฟล่อตัวเต็มวัยและจับมาทำลาย
     2. ใช้สารฆ่าแมลงรองก้นหลุม
        *carbofuran (Furadan 3% G) อัตรา 6 กก./ไร่
     3. พ่นสารฆ่าแมลง carbaryl (Sevin 85% WP) อัตรา 50 กรัม/น้ำ 20 ลิตร
4. กลุ่มที่กัดกินใบ
   • ด้วงงวงอ้อย - Sepiomus sp.

     การป้องกันกำจัด

     พ่นสารฆ่าแมลง carbaryl (Sevin 85% WP) อัตรา 5 0 กรัม/ น้ำ 20 ลิตร บนต้นไม้กวาดหรือต้นมะขามเทศ
   • หนอนบุ้ง - Eupterote testacea Walker
     ระยะไข่ 10 - 15 วัน
     ระยะหนอน 51 - 75 วัน
     ระยะดักแด้ 50 - 60 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย 14 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • แตนเบียนไข่ (Trichogramma sp.)
     • แตนเบียนหนอน (Cotesia sp.)

     การป้องกันกำจัด

     1. จับตัวหนอนที่รวมกลุ่มอยู่บนใบอ้อยมาทำลาย
     2. ใช้สารฆ่าแมลง carbaryl (Sevin 85% WP) อัตรา 20-30 กรัม/น้ำ 20 ลิตร
        chlorpyrifos (Lorsban 20% EC) อัตรา 40-50 มล./น้ำ 20 ลิตร
   • ตั๊กแตนปาทังก้า - Patanga succincta (Linnaeus)
     ระยะไข่ 35 - 41 วัน
     ระยะตัวอ่อน 56 - 81 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย 8 - 9 เดือน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • เชื้อรา (Entomophthora grylli Fresenius)
     • แตนเบียนไข่ (Scelio facialis (Thumblelake))
     • ด้วงน้ำมัน (Epicauta sp., Mylabris sp.)
     • ไส้เดือนฝอย
     • ไร

     การป้องกันกำจัด

     1. จับตัวเต็มวัยมาประกอบเป็นอาหาร น้ำปลา ทอดกรอบ ทอดมัน ข้าวเกรียบ
     2. ใช้สารฆ่าแมลง fenitrothion (Sumithion 83 ULV) อัตรา 80-100 มล./ไร่
        carbaryl (Sevin 85% WP) อัตรา 125 กรัม/น้ำ 20 ลิตร
     3. ปลูกพืชตระกูลถั่ว
   • ตั๊กแตนไฮโรไกลฟัส - Hieroglyphus spp.

     ศัตรูธรรมชาติ

     • เชื้อรา (Entomophthora grylli Fresenius)
     • มด

     การป้องกันกำจัด

     กำจัดวัชพืช ไถพรวนดิน ใช้สารฆ่าแมลง carbaryl (Sevin 85% WP) อัตรา 70-80 กรัม/น้ำ 20 ลิตร ผสมกากน้ำตาล 20-30 มล. พ่นบนใบพืช
   • ตั๊กแตนโลกัสต้า - Locusta migratoria manilensis (Meyen)
     ระยะไข่ 11 - 18 วัน
     ระยะตัวอ่อน 27 - 40 วัน
     ระยะตัวเต็มวัย 32 - 97 วัน

     ศัตรูธรรมชาติ

     • ต่อเบียนตัวอ่อน-ตัวเต็มวัย (Sphex viduatus Christ)
     • เชื้อรา (Entomophthora grylli Fresenius)
     • มด
     • ไร
     • ไส้เดือนฝอย

ณัฐกฤต พิทักษ์
กองกีฏและสัตววิทยา กรมวิชาการเกษตร